“Quốc nạn” sách giả và câu chuyện không chỉ của FirstNews
Sách thật – sách giả là câu chuyện cũ từ lâu nhưng vẫn luôn là nỗi nhức nhối của ngành xuất bản mỗi khi đề cập đến. Và bây giờ, kẻ kiên trì chống nạn sách giả: Trí Việt – FirstNews lại lâm trận với cuộc chiến mà họ đeo đuổi từ… 22 năm qua!
Sách giả và sự tiếp tay của các trang thương mại điện tử
Trong giới làm sách, có lẽ công ty sách Trí Việt – FirstNews là đơn vị đấu tranh với tệ sách lậu lâu dài và kiên nhẫn nhất. Không lạ khi một lần nữa, FirstNews lại phối hợp cùng Hội Xuất bản Việt Nam, Hội Sở hữu trí tuệ, các công ty luật và đông đảo các công ty làm sách, phát hành sách tại TP.HCM, tổ chức một cuộc họp báo hôm 18/6/2019 vừa qua, gióng lên một hồi chuông báo động lần nữa cho tệ nạn mà họ gọi là quốc nạn. Cũng tại cuộc họp báo này, một thông tin gây xôn xao khi bằng chứng bán sách giả trên mạng, đã chỉ đích danh các trang mạng thương mại điện tử lớn như Shopee, Sendo, Lazada bán sách giả cho khách hàng đặt mua qua mạng.
Ông Nguyễn Văn Phước, giám đốc FristNews cho biết công ty ông đã đặt hàng ngẫu nhiên 128 quyển sách trên các trang thương mại điện tử nói trên và nhiều trang khác và kết quả là 128 các đơn đặt hàng này đều là sách giả. Quá trình đặt hàng, nhận hàng, kiểm hàng đều được FirstNews ghi hình từ đầu đến cuối và mời thừa phát lại lập vi bằng làm bằng chứng.
Các đơn vị làm sách, các công ty luật đã đưa ra nhiều ý kiến về việc đấu tranh chống sách giả nói chung cũng như chống sách giả bán qua đường thương mại điện tử. Trong đó, có bốn tội danh về mặt hình sự được các nhà làm sách, các công ty luật chỉ ra ở việc làm sách giả là: tội làm hàng giả, tội tiêu thụ hàng giả, tội xâm phạm quyền sở hữu tác giả, tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp.
Các nhà làm sách đã nhất trí phải đoàn kết nhau lại chống sách giả và báo động nạn sách giả đang giết chết ngành xuất bản Việt Nam. Các nhà làm sách và các luật sư đã khẳng định hiện pháp luật đã có đủ và có dư các quy định xử lý việc in và tiêu thụ sách giả nhưng việc thực thi pháp luật lỏng lẻo, chồng chéo, bỏ lơ. Nên cũng dễ hiểu khi việc bảo vệ tác quyền, chống sách giả còn thụt lùi hơn so với 20 năm trước khi nước ta còn chưa có luật về bảo vệ tác quyền, chống sách giả.
Sách giả ngày càng… rất thật
Đã qua rồi cái thời bằng quan sát thông thường, bạn đọc có thể phát hiện ra sách giả, thường được in ấn đóng xén với mức độ kém cỏi, cẩu thả hơn sách thật. Cuốn sách nhìn mỏng và èo uột hơn sách thật một chút, gáy sách giả thường không vuông vức, lệch chỉ một chút. Nếu chỉ nhìn qua bìa các sách giả so sánh với sách thật bên cạnh nhau thì bạn đọc tinh ý có thể phân biệt được. Nhưng sách giả hiện nay đã đạt tới trình độ gần như sách thật khiến chỉ có những người trong nghề in và xuất bản lâu năm mới phát hiện được, như bìa mờ nhạt hơn một chút, giấy bìa và ruột sách mỏng hơn vài %, chữ in không sắc nét, mực in không đều, hơi lem nhem chỉ ở những trang có chữ to, trang bìa lót, trang lưu chiểu cuối và những trang có hình ảnh minh họa, còn lại sách giả đều giống như đúc sách thật bao gồm cả logo địa chỉ của đơn vị xuất bản, hiệu ứng chữ nổi hay ép nhũ…
Các sách giả in lậu cao cấp muốn phát hiện thì bạn đọc phải có một cuốn sách chính hãng mở bên trong ruột sách so sánh đối chiếu từng trang từng chi tiết mới phân biệt được thật giả. Một công việc mà bất kỳ độc giả bình thường nào cũng có không có khả năng thực hiện do thiếu thời gian, sách thật đối chứng. Và dĩ nhiên, chẳng ai có thể kiên nhẫn làm cái công việc ấy nếu không phải là những người đang bị làm giả sách.
Tình hình sách giả tại Việt Nam trong vài năm gần đây trở nên nghiêm trọng và có quy mô lan rộng hơn. Chỉ riêng ở công ty First News, rất nhiều thư, email, điện thoại bức xúc than phiền về chất lượng sách, giấy in, lỗi chính tả, lỗi in, chất lượng in, hình ảnh lem nhem… từ độc giả đã mua sách. Sau khi điều tra thì tất cả đều là sách giả, kể cả tại các nhà sách và trên các công ty bán sách online lớn. Những cuốn sách in lậu ngày một tinh vi đến nỗi thậm chí nhiều người trong ngành xuất bản cũng khó phát hiện được vì giống tới 95 % so với sách thật – nên chắc chắn – bạn đọc sẽ rất khó phát hiện được khi đặt mua từ các sàn thương mại điện tử hay các nhà sách bán sách giả nếu không so sách trực tiếp với một cuốn sách thật khi nhận hàng.
Và gã Don Quixote của ngành sách.
First News cho biết, họ chỉ in một phiên bản duy nhất cho một cuốn sách, nhưng các trùm in lậu in nhiều phiên bản khác nhau và cạnh tranh giá với nhau. First News có 1000 tựa sách nhưng phải chiến đấu với trên 3000 phiên bản sách lậu, sách giả khác nhau
Ông Nguyễn Văn Phước nói lần này là lần quyết tâm cao nhất từ trước đến nay khi tuyên chiến với sách lậu: “Nhiều bạn hỏi tôi sao rảnh hay sao mà lại chiến đấu với quốc nạn in lậu tiêu thụ sách giả vậy? Chiến đấu với các đường dây sản xuất in lậu sách giả như chiến đấu với những kẻ vô hình hay chiến đấu với cối xay gió vậy. Vâng! Tôi không hề rảnh, lần này tôi chiến đấu không chỉ cho ngành xuất bản mà còn chiến đấu cho một xã hội tốt đẹp công bằng hơn. Chỉ vì chúng tôi thực sự yêu quí những cuốn sách mà chúng tôi đã tâm huyết làm ra. Bởi vì chúng tôi yêu quí những bạn đọc đã tin yêu chúng tôi. Bởi vì chúng tôi không thể im lặng với thực trạng xã hội đang đi xuống tận cùng từ điểm giả, bằng cấp giả, phân bón giả, đạo đức giả, sách giả và các giá trị xã hội giả.”
Sơn Trà