10 niềm tin y khoa phổ biến bị các nghiên cứu mới bác bỏ

Bạn cho rằng khuyến cáo y khoa dựa trên các nghiên cứu chắc chắn? Có thể đúng, nhưng mới đây các nhà khoa học đã khám phá gần 400 niềm tin y khoa thông thường – thực hành và lý thuyết – hoàn toàn trái với những gì các nghiên cứu nghiêm túc đặt ra.

Trong hơn 3.000 nghiên cứu công bố từ năm 2003 – 2017 trong tạp chí JAMA và The Lancet, và từ 2001 – 2017 trong tạp chí The New England Journal of Medicine, có hơn 1/10 nghiên cứu thuộc dạng “đi ngược dòng”, nghĩa là trái với niềm tin chuẩn mực ở các bác sĩ. TS Vinay Prasad của đại học Khoa học và Sức khỏe Oregon (Hoa Kỳ), người thực hiện khảo sát nói: “Nhiều người rất thông minh và chuẩn mực cũng tin vào những điều này trong nhiều năm, nhưng họ đã sai”.

Sau đây là 10 phát hiện “đi ngược dòng” với những niềm tin phổ biến.

1. Dị ứng đậu phộng xảy ra bình thường dù trẻ có tiếp xúc với đậu phộng trước tuổi lên 3 hay không

Bác sĩ nhi thường khuyên phụ huynh giữ con mình tránh xa đậu phộng trong ba năm đầu đời. Ấy vậy mà ngay cả những trẻ tiếp xúc với đậu phộng ngay cả trước năm 1 tuổi vẫn không có nguy cơ dị ứng đậu phộng nhiều hơn. Đó là là kết luận của một nghiên cứu đăng trên The New England Journal of Medicine vào năm 2016.

2. Dầu cá không làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim

Quan niệm dầu cá giúp ngăn ngừa bệnh tim có vẻ hợp lý. Những người trong khẩu phần ăn có nhiều dầu cá dường như có tỷ lệ mắc bệnh tim thấp hơn. Dầu cá chứa các acid béo omega-3. Các viên bổ sung omega-3 giúp giảm triglycerides, và nồng độ cao triglycerides trong máu có liên quan đến bệnh tim. Nhưng một nghiên cứu trên 12.500 người có nguy cơ bệnh tim sử dụng viên bổ sung omega-3 hàng ngày lại không bảo vệ được mình khỏi các vấn đề tim mạch.

3. Bé gái chơi đùa với búp bê như người thật không ảnh hưởng đến chuyện mang thai sau này

Tại nhiều nước trên thế giới, từ nước phát triển đến nước đang phát triển, người ta áp dụng chương trình can thiệp “búp bê như người thật”, giúp bé gái chơi đùa và chăm sóc búp bê như một đứa con, nhằm giảm tỷ lệ mang thai ở tuổi vị thành niên. Nhưng một nghiên cứu ở Úc cho thấy trẻ được can thiệp lại có xu hướng mang thai nhiều hơn các trẻ không được can thiệp trước tuổi 20.

4. Ginkgo biloba không ngừa được chứng mất trí nhớ và sa sút trí tuệ

Các viên thực phẩm chức năng này, làm từ lá của cây ginkgo, được sử dụng rộng rãi trong y học Trung Hoa cổ xưa và vẫn được quảng bá là một cách để bảo vệ trí nhớ. Tuy nhiên, một nghiên cứu lớn tại Hoa Kỳ công bố vào năm 2008 chứng minh rõ ràng việc sử dụng viên bổ sung ginkgo biloba chỉ khiến “tiền mất tật mang”. Bất chấp điều này, doanh số bán ra hàng năm của sản phẩm vẫn đạt 249 triệu USD. Không lẽ người ta không biết được thông tin trên?

5 Để xử trí một bệnh nhân đau đớn cấp, một liều opioids dạng uống duy nhất không tốt hơn các loại thuốc như aspirin và ibuprofen

Các opioid (thuốc phiện) quả là thuốc giảm đau mạnh. Nhưng một nghiên cứu lâm sàng cho thấy các loại thuốc giảm đau thay thế vẫn tốt và an toàn hơn chúng trong trường hợp cấp cứu một bệnh nhân đau đớn.

6. Điều trị testosterone không giúp nam giới lớn tuổi giữ được trí nhớ

Một số nam giới có nồng độ testosterone thấp có vấn đề về trí nhớ, và những nghiên cứu trước đây cho rằng nam giới trung niên có nồng độ testosterone cao dường như giữ được một số mô trong bộ não. Nam giới lớn tuổi có testosterone cao cũng dường như thực hiện các test chức năng tâm thần tốt hơn. Tuy nhiên, một thử nghiệm lâm sàng nghiêm túc lại cho thấy testosterone không tốt hơn giả dược (placebo) trong việc ngăn chặn chứng mất trí nhớ ở nam giới lớn tuổi.

7. Để ngăn cơn hen suyễn, bạn không cần giữ nhà sạch khỏi con mạt bụi, chuột bọ và gián

Nếu bạn hoặc con cái bị hen suyễn, các chuyên gia hàng đầu thường khuyên bạn làm sạch nhà cửa, không để những con mạt bụi, chuột bọ và gián sống chung vì phản ứng dị ứng với chúng có thể kích hoạt cơn hen suyễn. Nhưng một nghiên cứu đăng trên JAMA Network năm 2017 cho thấy lời khuyên này không đúng vì giữa nhóm trẻ làm sạch nhà một cách tích cực và nhóm trẻ chỉ tuân thủ giữ vệ sinh nhà cửa không có khác biệt về số cơn hen suyễn.

8. Thiết bị đếm bước chân và theo dõi năng lượng không giúp bạn giảm cân

Nhiều chuyên gia khuyến cáo bạn mang thiết bị đếm bước chân và theo dõi năng lượng để kiểm soát việc tiêu hao năng lượng phục vụ mục đích giảm cân. Nhưng trong 470 người được theo dõi trong vòng hai năm, những ai mang các thiết bị này thực tế lại giảm cân ít hơn so với người chỉ tuân thủ các lời khuyên thông thường.

9. Rách sụn chêm gối, nên tập vật lý trị liệu trước, phẫu thuật tính sau

Khoảng 460.000 người ở Mỹ đi phẫu thuật mỗi năm để cố định sụn chêm gối bị rách, thường do viêm xương khớp mà ra. Rách sụn chêm rất đau, nên nhiều bệnh nhân sợ rằng nếu không phẫu thuật điều trị, cơn đau sẽ kéo dài. Nhưng một nghiên cứu quy mô đăng trên The New England Journal of Medicine năm 2013 cho thấy những bệnh nhân bị rách sụn chêm và viêm khớp trung bình được chỉ định ngẫu nhiên phẫu thuật hoặc tập vật lý trị liệu trong vòng 6 tháng, cả hai nhóm đều có cải thiện… như nhau.

10. Với phụ nữ mang thai vỡ ối sớm, không cần can thiệp cho em bé ra đời ngay

Ở một số thai phụ, vài tuần trước ngày sanh như dự báo, màng ối bao quanh bào thai vỡ ra và nước ối chảy ra ngoài. Các bác sĩ sản khoa thường lo ngại vi khuẩn có thể xâm nhập vào môi trường vô khuẩn bên trong và gây ra nhiễm trùng. Vì thế, họ nghĩ, tốt nhất là cho mẹ sinh sớm để đưa em bé ra ngoài. Nhưng một nghiên cứu lâm sàng lại cho thấy nếu bác sĩ sản khoa theo dõi cẩn thận thai nhi trong khi chờ cho mẹ sanh tự nhiên, thai nhi vẫn không có nguy cơ nhiễm trùng nhiều hơn. Và nghiên cứu cho thấy em bé ra đời bình thường sẽ khỏe mạnh hơn, ít bị vấn đề hô hấp hơn, chưa kể nguy cơ tử vong cũng thấp hơn so với những trẻ ra đời lập tức sau khi vỡ ối.

Dương Cầm
Theo Thế Giới Hội Nhập/ NYT