Lo cho an ninh lương thực hạ lưu Mekong

Ngư dân ở Đông Bắc Thái Lan cho biết sản lượng cá trên sông Mekong sụt giảm mạnh trong khi sinh kế của nhiều nông dân ở Việt Nam và Campuchia lao đao vì mất mùa. Nguyên nhân chính gây nên tình trạng này là bởi mực nước thất thường trên sông Mekong – con sông dài thứ 3 châu Á (khoảng 4.300 km).

Nghiên cứu của nhiều tổ chức phi chính phủ gần đây chỉ ra rằng 11 đập thủy điện mà Trung Quốc xây dựng ở thượng lưu sông Mekong, với 5 con đập trong số này hoạt động từ năm 2017, đã làm thay đổi dòng chảy của sông, khiến mực nước sông trở nên thất thường, đe dọa an ninh lương thực và sinh kế của hơn 60 triệu dân ở các quốc gia khu vực hạ lưu sông.

Ông Teerapong Pomun, Giám đốc Viện Cộng đồng Mekong (Thái Lan), cho hay: “Thông thường mực nước sông Mekong tăng và giảm chậm từ 3 đến 4 tháng giữa mức cao nhất và mức thấp nhất. Tuy nhiên, giờ đây mực nước sông thay đổi cứ sau 2-3 ngày và tình trạng này diễn ra mỗi năm vì những con đập“.

Phía Trung Quốc đã phủ nhận cáo buộc các đập ở nước này khiến mực nước sông Mekong thất thường, trong đó có nghiên cứu của một công ty Mỹ trích dẫn dữ liệu vệ tinh hôm 13/4 cho rằng các con đập của Trung Quốc đã giữ lại một lượng nước lớn ở thượng nguồn. Chính quyền Bắc Kinh cho rằng báo cáo không đề cập lượng mưa thấp trong năm 2019 gây ra tình trạng hạn hán nặng nề nhất trong khu vực suốt 50 năm qua.

Ông Zhang Hongzhou, nhà nghiên cứu tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam (Singapore), cho biết: “Tình hình ở sông Mekong rất đáng lo ngại khi hạn hán kéo dài gây ra những mối đe dọa nghiêm trọng cho các nước trong khu vực từ nhiều khía cạnh khác nhau, đặc biệt là về an ninh lương thực. Chắc chắn điều này sẽ ảnh hưởng xấu đến mối quan hệ giữa Trung Quốc và các nước khu vực sông Mekong“.

Theo báo cáo của Ủy ban sông Mekong (MRC) được cập nhật hồi tháng 1 năm ngoái, sản lượng cá có thể giảm 40% trong năm 2020 và giảm tới 80% vào năm 2040 trên sông Mekong do sự kết hợp của việc xây dựng các con đập, nạn đánh bắt cá bất hợp pháp và biến đổi khí hậu.