John Hayes – Người điên hay người đi trước thời đại

John Hayes, giám đốc điều hành của hãng Ball nổi tiếng chuyên sản xuất bình chứa, đã từ bỏ chất liệu thủy tinh và nhựa. Ông là người điên – hay là đi trước thời đại?

Trong một nhà máy rộng 4,5 ha ở Golden, Colorado, những chồng lon rỗng nhiều màu hiện ra sừng sững cao 15m. Cứ sau vài phút, một chiếc xe nâng di chuyển nhanh để đóng thùng những chiếc lon sẽ được dùng để chứa trà đá Arizona, nước khoáng Truly Spiked Seltzer và nước táo mèo Stem rosé cider. Tại đây, mỗi ngày có 6 triệu đáy lon được dập và chuyển đi cùng với phần nắp đến các nhà sản xuất đồ uống. Các lon này đều bằng nhôm.

Ball Corporation nổi tiếng từ những năm 1880 với những chiếc bình thủy tinh Mason và, dần dần, sản xuất tất cả các loại hộp đựng bằng thủy tinh và nhựa. Nhưng John Hayes, giám đốc điều hành Ball, đã hứa từ bỏ hai loại vật liệu đó. Bên cạnh một số công việc về hàng không vũ trụ cho chính phủ, Ball còn có doanh thu 11,6 tỉ đô la Mỹ từ việc sản xuất các vật chứa bằng nhôm – chủ yếu là để chứa bia, soda và đồ uống khác, cùng với một số sản phẩm như bình phun bằng nhôm và các miếng nhôm tròn để bán cho các nhà sản xuất lon khác.

Liệu có hơi mạo hiểm không, khi đặt cược 100% vào kim loại trong lúc hầu hết thị trường bình chứa đồ uống vẫn là thủy tinh hoặc nhựa? Có thể, nhưng đến nay, việc mạo hiểm này đã được đền đáp. Chip Dillon thuộc công ty Vertical Research Partners ước tính thu nhập của Ball (được điều chỉnh cho thương vụ mua lại và những việc khác) sẽ tăng 13% trong năm nay lên 876 triệu đô la Mỹ. Kể từ khi Hayes tiếp quản công ty vào năm 2011, thị trường chứng khoán đã tăng gấp đôi; cổ phiếu của Ball đã tăng gấp ba lần.

Hayes, 53 tuổi, nói: “Trong 20 năm tôi làm việc tại công ty này, tôi chưa bao giờ thấy được tốc độ tăng trưởng như vậy.” Ball đã thử qua 46 ngành nghề kinh doanh khác nhau trong 139 năm, đã tham gia và rời khỏi ngành kinh doanh nhựa ba lần. Hayes tự tin nhôm sẽ lâu bền. Hayes có bằng B.A. của Colgate và bằng M.B.A. của ĐH Northwestern. Năm 1993, ông gia nhập văn phòng mua bán và sáp nhập của Lehman Brothers. Ông đã giúp Ball, một trong những khách hàng đầu tiên của ông, thoát khỏi tình trạng trì trệ trong kinh doanh thủy tinh.

Bốn năm sau, khi Hayes đang đi trượt nước ở phía tây Pennsylvania, ông bị vướng vào chiếc thuyền gần đó và mất kiểm soát. Ông phải phẫu thuật tái tạo khuôn mặt và ghép xương, dành hai tháng ở Chicago để phục hồi. Ai đã đến thăm ông? Không có một đồng nghiệp nào tại Lehman đến thăm. Chỉ có David Hoover, giám đốc tài chính của Ball, người đã lái xe bốn giờ từ Muncie, Indiana, đến thăm ông.

“Đây là điều vô cùng quan trọng đối với tôi,” Hayes nói, nghẹn ngào. “Tôi vẫn còn hơi xúc động về điều đó. Đó là một trong những khoảnh khắc giúp tôi hiểu ra vấn đề.”

Hayes rời khỏi Lehman vài tháng sau đó, và vào năm 1999, Hoover đã mời Hayes về làm việc cho kế hoạch hợp tác tại trụ sở mới của Ball ở Broomfield, Colorado. Thời điểm năm 2006, Hayes đang quản lý doanh nghiệp Ball ở châu Âu. Năm năm sau, ông đã điều hành toàn bộ công ty.

Với 130 tỉ chai mỗi năm ở Hoa Kỳ, sản phẩm nhựa chiếm một nửa khối lượng sản phẩm nhôm. Thủy tinh chiếm ưu thế ở các loại đồ uống đắt tiền hơn – sẽ còn rất lâu nữa bạn mới thấy rượu vang Chateau d’Yquem đóng gói thành lốc 6 chai – nhưng dường như xu hướng thị trường đang có lợi cho Ball. Trong năm 2014, 32% các công ty đồ uống mới đã chọn lon nhôm, theo một nghiên cứu của IRI. Con số đó đã tăng lên thành 61% trong năm 2018.

Nhôm chiếm ưu thế nhờ yếu tố về môi trường: Trong số các loại vật liệu chứa đồ uống, tỉ lệ tái chế ở Hoa Kỳ là 50% cho nhôm, 42% cho thủy tinh và 30% cho nhựa. “Toàn bộ chương trình phát triển bền vững đang được tăng tốc,” Hayes cho biết. “Tôi rất muốn nói rằng chúng tôi làm vì mình. Nhưng không phải vậy. Chúng tôi đang cố gắng tận dụng tình hình hiện tại bằng cách giúp khách hàng của mình cung cấp những gì người tiêu dùng muốn.”

Ít nhất, đối với những người tiêu dùng trẻ tuổi, dùng lon rất tuyệt. Thế hệ Thiên niên kỷ lớn lên với Red Bull (một khách hàng của Ball) và yêu thích thiết kế đẹp mắt của chiếc lon. Họ sẽ thay thế thế hệ Baby Boomers (những người sinh ra trong những năm 1946 – 1964) vốn yêu thích chai thủy tinh và nhựa trong những năm 70 và thập niên 80, bởi vì, Hayes cho biết, “chiếc lon thời cha mẹ bạn là sản phẩm cũ, mệt mỏi, nhàm chán.” Hiện nay, chiếc lon có thể chứa nước LaCroix có ga (sản phẩm của National Beverage, một khách hàng khác của Ball) và đồ uống mới lạ như Truly (sản phẩm của Boston Beer).

Nhưng nhiều người vẫn tin rằng chiếc lon sẽ mang hương vị kim loại (mặc dù có một lớp phủ epoxy hoặc polymer trên nhôm). Một thử nghiệm hương vị thú vị của một số học giả từ ba năm trước cho thấy, khi những người uống rượu nhìn thấy thức uống được rót ra ly thì họ tin rằng bia đóng chai có vị ngon hơn bia đóng lon. Nhưng trong một thí nghiệm với đôi mắt bị che lại, hầu hết những người uống rượu không thể phân biệt được bia đóng chai và bia đóng lon.

Ball đang đấu tranh phản bác lại niềm tin nói trên. Vào năm 2002, công ty đã thuyết phục nhà máy bia Oskar Blues ở Colorado đưa một loại bia mới vào lon, và hiện nay, Ball đã chiếm 70% thị phần nhôm của thị trường bia sản xuất thủ công.

Trong khi chờ nhôm chinh phục thị trường đồ uống đóng lon, Hayes có mảng kinh doanh khác đang chờ. Ông giới thiệu một mẫu thử của chiếc cốc bằng nhôm, được gắn logo Ball. Ông hi vọng chiếc cốc có thể tái chế này sẽ thay thế chiếc cốc nhựa Solo màu đỏ xuất hiện khắp nơi. Thế hệ Thiên niên kỷ hiện đang tẩy chay ống hút và túi nhựa sẽ thích chiếc cốc này.

Kristin Stoller

Theo forbesvietnam.com.vn

* Kế Hoạch Môi Trường – tựa theo bản tin trên tạp chí Forbes Việt Nam, số 74, tháng 07/2019.