Màu trong nhiếp ảnh

Khi thực hiện hình ảnh màu, mấy ai trong chúng ta đã dành chút suy nghĩ cho “lý do tại sao tôi chọn màu đó”, “màu đó tạo tương tác thế nào với hậu cảnh”, “tính ước lệ của màu đó như thế nào trong môi trường mỹ học”, “thông điệp chính mình muốn chuyển tải là gì”…

Màu trong nhiếp ảnh rất không giống với “màu vật lý”, lại càng tuyệt đối chớ đem đơn vị bước sóng ra để cân đong đo đếm… Trong mối tương tác lẫn nhau, giữa màu của thực thể và màu của ánh sáng, người ta chỉ cần quan tâm đến hiệu ứng cuối cùng khi tác động đến “tâm cảm của người xem”, hơn là chỉ đi phân tích lý giải về những hiệu ứng hòa màu theo cách của vật lý học.

Tính ước lệ của màu (trong mỹ học) có thể sẽ có chút khác biệt với tính ước lệ của đời sống, cần nhận diện để tạo mối tương thích cao nhất. Ví như trong văn hóa Việt, màu trắng biểu trưng cho sự tinh khiết, nhưng lại cũng hàm ẩn cảm giác của sự tang tóc, thê lương…

Những khái niệm về màu “nóng-lạnh”, nên được xem dưới góc độ tương đối mà thôi, vì hầu như trong thực tế đời sống, hiếm có dạng màu tinh khiết, thuần sắc, cảm giác hòa trộn lẫn lộn giữa các màu là bình thường. và điều quan tâm chính, đó là “cảm giác mà màu đó đem lại”, hay “tác động đến tâm cảm người xem”, sẽ được quan tâm nhiều hơn là bản chất vật lý của màu. Màu lại có thể mang một “sắc thái hoài niệm nào đó” hoàn toàn tùy thuộc vào ý thức hoài niệm của từng cá thể, mà không nhất thiết khi nào cũng phải tuân theo những quy luật của mỹ học.

Và trong một chừng mực nào đó, sẽ “không hề có sự phân biệt” giữa ảnh màu hay ảnh trắng đen. Vì trong ảnh trắng đen, thì tính ước lệ của màu được đẩy lên ngưỡng cao hơn một chút, khi chuyển hóa nó sang sắc xám. Nhưng tự thân trong ảnh màu, việc cường điệu hay biến đổi sắc độ bình thường của tự nhiên sang “sắc độ cảm xúc” cũng là chuyện bình thường…

Vấn đề chính ở đây, là chúng ta “muốn nhìn thế giới thực” như thế nào khi xuyên qua ống kính ảnh mà thôi…

Nhiếp ảnh gia Trung Thu